Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη - Το πλήρες κείμενο

Μεταγραφή από το πρωτότυπο του Γιάννη Βλαχογιάννη, επεξεργασµένη από τον καθηγητή Γιάννη Καζάζη

«Αδελφοί αναγνώστες!

Επειδή έλαβα αυτείνη την αδυναµία να σας βαρύνω µε την αµάθειά µου (αν έβγουν εις φως αυτά οπού σηµειώνω εδώ και ξηγώµαι πότε µε κόλλησε αυτείνη η ιδέα, -από τα 1829, Φλεβαρίου 26, εις το 'Αργος -και ακολουθώ αγώνες και άλλα περιστατικά της πατρίδος) σας λέγω, αν δεν τα διαβάσετε όλα, δεν έχει το δικαίωµα κανένας από τους αναγνώστες να φέρη γνώµη ούτε υπέρ, ούτε κατά.

'Οτι είµαι αγράµµατος και δεν µπορώ να βαστήσω ταχτική σειρά 'σ τα γραφόµενα• και... τότε φωτίζεται και ο αναγνώστης. Μπαίνοντας εις αυτό το έργον και ακολουθώντας να γράφω δυστυχήµατα αναντίον της πατρίδος και θρησκείας, οπού της προξενήθηκαν από την ανοησίαν µας και 'διοτέλειά µας και από θρησκευτικούς και από πολιτικούς και από 'µάς τους στρατιωτικούς, αγαναχτώντας και εγώ απ' ούλα αυτά, ότι ζηµιώσαµε την πατρίδα µας πολύ και χάθηκαν και χάνονται τόσοι αθώοι άνθρωποι, σηµειώνω τα λάθη ολωνών και φτάνω ως την σήµερον, οπού δεν θυσιάζοµε ποτές αρετή και πατριωτισµόν και είµαστε σε τούτην την άθλια κατάστασιν και κιντυνεύοµεν να χαθούµεν.


Γράφοντας αυτά τα αίτια και τις περίστασες, οπού φέραµεν τον όλεθρον της πατρίδας µας όλοι µας, τότε ως έχοντας και εγώ µερίδιον εις αυτείνη την πατρίδα και κοινωνία, γράφω µε πολλή αγανάχτησιν αναντίον των αιτίων• όχι να 'χω καµµιά ιδιαίτερη κακία αναντίον τους, αλλά ο ζήλος της πατρίδος µου δίνει αυτείνη την αγανάχτησιν και δεν µπόρεσα να γράψω γλυκώτερα. Αυτό το χειρόγραφον, από την περίστασιν οπού µου έγιναν πολλές καταδροµές, το είχα κρυµµένο.

Τώρα οπού το έβγαλα, το διάβασα όλο και έγραψα ως τα 1850 Απρίλη µήνα, και διαβάζοντάς το είδα ότι δεν ξηγώµαι γλυκώτερα δια κάθε άτοµον. Πρώτο λοιπόν αυτό, και ύστερα σε πολλά µέρη 'παναλαβαίνω πίσω τα ίδια (ότι είµαι αγράµµατος και δεν θυµώµαι και δεν βαστώ σειρά ταχτική) και τρίτο, εκείνα οπού σηµειώνω εις την πρωτοϋπουργίαν του Κωλέτη, οπού έκαµεν τόσα µεγάλα λάθη αναντίον της πατρίδος του και της θρησκείας του και των συναγωνιστών του, όλων των τίµιων ανθρώπων -και να χύση τόσα άδικα αίµατα των οµογενών του και να πάθη η δυστυχισµένη του πατρίδα και να παθαίνη και τώρα εις τον πεθαµό του από τους ίδιους τους µαθητάς του και συντρόφους του, οπού µας κυβερνούν•

και οι προκοµµένες του οι Βουλές και άλλοι τοιούτοι, οπού δεν άφησαν λεπτό εις το ταµείο, και όλο το κράτος τό' 'φεραν σε µίαν µεγάλη δυστυχία και ανωµαλία• και ένας µεγάλος στόλος των σκύλων µας έχουν µπλόκον, οπού 'ναι περίτου από τρεις µήνες, και µας πήραν όλα τα καράβια και µας κατακερµάτισαν όλο το εµπόριον και τζαλαπάτησαν την σηµαίαν µας και πεθαίνουν της πείνας οι ανθρώποι των νησιών και εκείνοι οπού 'χουν τα καράβια τους γκιζερούν εις τους δρόµους και κλαίνε µε µαύρα δάκρυα. 'Ολα αυτά τα δεινά και άλλα πλήθος είναι έργα του Κωλέτη και της συντροφιάς του, οπού άφησε εντολή να κυβερνιώµαστε µε αυτό το σύστηµα και µε τους τοιούτους συντρόφους του.

Και από αυτό παθαίνοµεν και τι θα πάθωµεν ακόµα ο Θεός το γνωρίζει. Και αυτά ήταν δια τους ξένους σκοπούς του και τις 'διοτέλειές του και για-να κατακερµατίσουνε και την Τρίτη-Σεπτεβρίου -οπού διαλαβαίνει περί θρησκείας και άλλης σωτηρίας της πατρίδος αυτό το Σύνταµα -και τό' 'χοµεν εις το χαρτί και αντίς-να µας ωφελήση µας αφανίζει ολοένα. 'Ολοι οι άλλοι, οπού γράφω εξ-αρχής, είναι άγιοι οµπρός-'σ αυτόν και την συντροφιά του τη σηµερνή, µ'-όλον-οπού τα λάθη τα πρώτα εγέννησαν και τούτα.

(η συνέχεια εδώ)